Każdy rodzic chciałby, aby jego małe dziecko wyrosło na człowieka pewnego siebie, otwartego na wyzwania, osiągającego w swoim życiu wiele sukcesów. Dziecko w przyszłości ma wiedzieć co chce robić, być odporne na porażki, umieć bronić swojego zdania, a przede wszystkim czuć się ważne i kochane, i lubić siebie. To znaczy mieć poczucie własnej wartości.

Najważniejszy okres w życiu dziecka, to pierwsze 6 lat życia. To wtedy kształtuje się jego spojrzenie na świat, ocena swoich możliwości, zdanie na temat własnego ja, samoakceptacja bądź jej brak. To od rodziców zależy czy dziecko będzie wierzyło w siebie i swoje możliwości i będzie w przyszłości odnosiło sukcesy.

Jakie zachowania i postawy rodziców wpływają na budowanie pewności siebie u małych dzieci?

Maluch, który często słyszy, że wszystko robi źle, wyciąga wniosek, że to prawda i będzie tak myślał o sobie w przyszłości.

Najważniejszym elementem budowania poczucia własnej wartości jest bezwarunkowa miłość i akceptacja rodziców. Dziecko ma wiedzieć, że niezależnie od tego, co zrobi jest kochane. W budowaniu poczucia wartości bardzo ważne jest odróżnienie czynów dziecka od jego samego. Inaczej dziecko zareaguje kiedy powiemy: „jesteś głupi” a inaczej „nie podoba mi się twoje zachowanie wobec młodszego brata”. Należy oczywiście pamiętać, by nie stawiać dziecku wymagań ponad jego możliwości. To sprzyja powstawaniu niskiej samooceny.

Równie ważne w budowaniu poczucia własnej wartości jest przekonanie, że można polegać na sobie. Zabranianie lub ograniczanie poznawania świata zaburza naturalną ciekawość świata, która jest kolejnym etapem rozwoju dziecka i motorem jego nauki. Kiedy jesteśmy na placu zabaw nie krzyczymy „uważaj”, kiedy wchodzi na zjeżdżalnię czy drabinkę, tylko wspierajmy dziecko i zachęcajmy mówiąc „dasz radę” (jak mówi Bob Budowniczy znany z bajki). Drobne sytuacje w codziennym życiu, jak pomoc w sprzątaniu, zamiatanie, ustawianie czegoś, wieszanie prania, pokazują dziecku, że ma ono wpływ na swoje życie. Świat pełen jest niebezpieczeństw – to prawda, ale daje też dziecku wiele możliwości i wyzwań, których nie bójmy się dawać dziecku. Używajmy słów: „uważaj, bądź ostrożny” tylko w sytuacjach naprawdę trudnych i zagrażających dziecku.

Dr James Dobson w swojej książce „Jak budować poczucie własnej wartości w swoim dziecku” (Pojednanie, Lublin 1993) podaje kilka strategii, dzięki którym rodzice mogą budować silnego i nieposkromionego ducha w swoich dzieciach:

• STRATEGIA I – Zbadaj wartości uznawane w twojej rodzinie. Dziecko przekonane, że jest gorąco kochane i szanowane przez rodziców, akceptuje własną wartość jako osoby.
• STRATEGIA II – Zachowaj problemy dzieci dla dzieci. Sprawdzaj jakim wpływom podlegają twoje dzieci i co oglądają w telewizji. Staraj się zapewnić im zajęcia odpowiednie do ich wieku.
• STRATEGIA III – Oducz dziecko obmawiania siebie. Dziecko powinno wiedzieć, że ciągła samokontrola może stać się złym nawykiem. Istnieje różnica między uznaniem swojej winy, a rozpowiadaniem wszystkim o poczuciu bycia gorszym.
• STRATEGIA IV – Pomóż dziecku równoważyć swoje słabości, przez maksymalne wykorzystanie jego silnych stron.  Trzeba pomóc dziecku znaleźć swoje silne strony i nauczyć go wykorzystywać je dla zdobycia satysfakcji.
• STRATEGIA V – Pomóż dziecku w walce. W dzisiejszym świecie na każdym kroku musimy walczyć o swoje. Nauczmy dziecko jak ma się w tym świecie odnajdywać i pomóżmy mu stworzyć lepszy start.
• STRATEGIA VI – Karcenie bez niszczenia poczucia własnej wartości. Wymagajmy od dziecka posłuszeństwa, ale tylko według ustalonych wcześniej reguł i zasad. Wszelkie drwiny, wyśmiewanie, brak szacunku, groźby cofnięcia miłości i odrzucenie osłabiają poczucie własnej wartości dziecka.
• STRATEGIA VII – Przyglądaj się jego wynikom w nauce. Czasami nie warto stawiać nauki wyżej niż zdrowy obraz samego siebie. Należy wykorzystywać każdą cząstkę potencjału intelektualnego, jaką posiada dziecko, aby uzyskać jak najlepsze wyniki w nauce.

 

Na koniec kilka rad, jak budować poczucie własnej wartości w naszym dziecku, czyli

 

RODZICU PAMIĘTAJ:

 

• bądź dla swojego dziecka wsparciem;
• konsekwencja – tak, sztywność w wychowaniu – nie, reguły – tak, rutyna – nie;
• chwal za wysiłek, nie za efekty;
• przykład płynie z góry – podejmuj się nowych dla siebie wyzwań;
• pomóż odkrywać talenty swojego dziecka;
• stwarzaj sytuacje, w których dziecko będzie mogło się sprawdzić;
• ucz świata;
• błędy to elementy procesu nauczania;
• porażki to część życia, nie chroń przed nimi dziecko, ale pomóż mu je przeżywać;
• lęk przed światem i ludźmi nie pozwala na satysfakcjonujące życie, nawet maluchowi;
• mów jak najczęściej co zrobiło dobrze, nie koncentruj się na błędach;
• pobłażliwość i surowość to klucz do wychowania dziecka z niskim poczuciem wartości;
• daj dziecku prawo podejmowania decyzji na miarę swoich lat (i przeżycia ich ewentualnych konsekwencji);
• nie myl ostrożności z zaszczepianiem w dziecku strachu;
• akceptuj wszystkie uczucia, zachowania koryguj;
• dziecko to osobny byt, nie musi być stworzony na obraz i Twoje podobieństwo;
• zawsze mów czego oczekujesz zamiast czego nie oczekujesz;
• Twoje poczucie wartości to klucz do samooceny Twojego dziecka.

 

 

Literatura:

• J. Dobson „Jak budować poczucie własnej wartości w swoim dziecku” Wyd. Pojednanie, Lublin 1993
• N. Branden „Jak dobrze być sobą. O poczuciu własnej wartości”, GWP, 2007
• G. Goleman, Inteligencja emocjonalna, Media Rodzina, Poznań 1997
• Faber A. Mazlish E., „Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały, jak mówić żeby dzieci do nas mówiły”, Wyd. „Media Rodzina of Poznań, Inc”, Poznań 1993;

 

 

Opracowała:

Joanna Nowak